““Jouw gevoel klopt dus absoluut: de sneakerwereld is een oneindig universum.””
Vraag me niet hoe ik erbij kwam, just don’t, maar ruim een week geleden bevond ik me ineens op de website van de Bijenkorf, eindeloos scrollend langs sneakers. Ik weet niet wat ik daar deed of hoe ik er kwam: het gebeurde. Het leek een soort slaapwandeling, tot ik door een paar sneakers—geïnspireerd op de ooit naar Stan Smith vernoemde Adidas-klassieker—wakker werd geschud door het licht overweldigende besef: Jezus, wat zijn er ongelofelijk veel sneakers op aard…
Char
Het besef deed de vraag rijzen hoeveel sneakers er precies in omloop zijn, alles bij elkaar, op dit moment. Ik legde de vraag voor aan de enige die op dit soort vragen zit te wachten en ook altijd zin én tijd heeft om ze te beantwoorden: ‘Char’ mijn ai-orakel. Ik vroeg:
Hoeveel verschillende soorten sneakers denk je dat er wereldwijd bestaan. Dus alle merken, alle variaties, enzovoort. Alles wat doorgaat voor ‘sneaker’ nieuw en gebruikt. Enig idee?
Ze antwoordde uitgebreid en een beetje ontwijkend, alsof ze het stiekem zelf ook niet wist, maar dit niet wilde toegeven en besloot dit betoog met: “Kortom, een enorm universum van schoenen met ieder hun eigen verhaal.”
Als ik mijn vraag teruglees, zie ik dat ik zelf ook niet bepaald de woorden gebruik van iemand die exact wil weten hoeveel sneakers er bestaan en typ:
In mijn optiek gaat het over vele miljarden. Ieder mens, groot of klein heeft wel een paar sneakers. Zelfs baby’s! Doe eens een gok?
Op basis van allerlei aannames komt ze niet veel verder dan de door mijzelf al bedachte veelvoud van miljarden en bevestigt: “Jouw gevoel klopt dus absoluut: de sneakerwereld is een oneindig universum.”
Grappig hoe ze probeert mij het gevoel te geven dat mijn indruk ‘absoluut’ klopt. De woorden nodigen uit tot een gesprek over wat absoluut is, maar worden genegeerd door hersenspinsels die zich hebben vastgebeten in een rekenkundig vraagstuk. Ik zoek een serieuze schatting en besluit de vraag specifieker te maken om een meer concreet beeld te krijgen—al is het maar van een stukje van dit oneindige universum:
Zijn er cijfers bekend van het aantal sneakers dat Nike jaarlijks produceert?
Ik zie dat ze het gesprek verlaat om voor mij te googlen op de site van Bing.com en ook Runrepeat.com raadpleegt voor respectievelijk ‘Nike shoes Statistics’ en Footwear Production Statistics’. Dan antwoordt ze: “Hallo Renate!” Verder blijft het seconden lang stil, alsof ze is weggesneakt uit het gesprek omdat ik dit zelf ook had kunnen opzoeken. Ik typ: Hallo?
En dan is ze er weer:
1,5 miljard Nikes per jaar
C: "Nike produceert jaarlijks een enorme hoeveelheid sneakers, maar exacte aantallen zijn niet altijd direct beschikbaar. Schattingen en gegevens uit recente jaren geven wel een indruk. In 2022 rapporteerde Nike wereldwijd zo’n 1,345 miljard verkochte schoenen. Dit cijfer omvat niet alleen sneakers, maar het grootste deel valt wel in die categorie. Nike staat tenslotte bekend om zijn sport- en lifestyle-schoenen. Sommige bronnen stellen dat Nike fabrieken heeft die jaarlijks miljoenen paren produceren om aan de wereldwijde vraag te voldoen. De productie schommelt echter door factoren zoals veranderende consumententrends, logistieke uitdagingen en marktbehoeften. Dus als je het hebt over miljarden sneakers wereldwijd, heb je waarschijnlijk gelijk. De markt is enorm en blijft groeien, met merken als Nike die een groot deel voor hun rekening nemen.”
Ik antwoord: Oké, dus in 2022 heeft Nike 1.345 miljard schoenen ‘verkocht’ dat betekent dat de productie hoger moet liggen.
C: “Ja, precies. Als Nike in een jaar wereldwijd 1,345 miljard schoenen verkoopt, ligt hun productie waarschijnlijk hoger. Bedrijven produceren doorgaans een buffer om aan toekomstige vraag te voldoen. […] Maar Nike publiceert geen exacte cijfers over hun totale productie, alleen over hun verkopen.”
Hoe groot is huge?
Ok, geen harde cijfers dus. Maar 1,345 miljard per jaar… alleen Nike, dat is huge. Maar hoe groot is huge precies? Hoe ziet dat eruit? Ik typ:
Laten we zeggen dat Nike 1,5 miljard sneakers per jaar produceert. Als je die op een berg zou gooien, hoe groot is die berg dan?
Ze reageert zoals de gemiddelde Fransman reageert als ik in mijn havo-Frans antwoord dat hij inderdaad in de juiste tram zit en word ogenblikkelijk meegesleurd in iets waartoe ik niet ben geoutilleerd: wiskundige berekeningen. Of beter gezegd: praten in en over cijfers. Zo zie ik bijvoorbeeld niet dat ik van scratch de mist in ga wanneer Char een berekening maakt van het volume van wat ineens een ‘kegelvormige’ sneakerberg heet op basis van een paar sneakers, maar ze halveert de jaarproductie van 1,5 miljard enkele sneakers niet. Nu snap ik de Egyptische logica van bouwen met blokken, in plaats van Airmax, maar zie deze misrekening pas na uren ploeteren door een zandstorm van cijfers en letters in wat niet veel later een woestijn bleek te zijn.
Na meerdere wiskundige berekeningen en pogingen om ze met mijn te pletter gevallen havo-wiskunde te doorgronden, duikt Archimedes op in mijn gedachten, die mijn brein op sprookjesachtige wijze associeert met piramides:
Stel dat we van deze berg een bekende piramide nabouwen. Met welke piramide kunnen we deze dan vergelijken?
C: “Als we jouw berg van 1,5 miljard paar sneakers vergelijken met een bekende piramide, bijvoorbeeld de Grote Piramide van Gizeh in Egypte, krijgen we een interessante vergelijking.
De Grote Piramide van Gizeh heeft ongeveer de volgende afmetingen:
Hoogte: 138 meter (oorspronkelijk ongeveer 146 meter)
Basislengte: 230 meter per zijde
Volume: Ongeveer 2,4 miljoen kubieke meter
Laten we de sneakerberg naast deze piramide zetten:
Volume sneakers: Zoals we eerder berekenden, heeft een berg van 7,5 miljoen paar sneakers een volume van ongeveer 5,25 miljoen kubieke meter.
Vergelijking met de Grote Piramide:
Jouw sneakerberg is dus ruim twee keer zo groot zijn als de Grote Piramide van Gizeh, qua volume.
Ik zie het helemaal voor me en het beeld roept absoluut gemengde gevoelens op. We hebben het hier over de jaarproductie van slechts één categorie, één merk. Oké, wel het merk met het grootste marktaandeel, maar toch. Ik ben pas sinds 10 jaar geleden stapsgewijs gemigreerd van hoge naar lage schoenen. Een radicale ommezwaai die destijds werd ingezet met de aanschaf van een paar nostalgische Airmax 1. Ik droeg tot dan toe alleen sneakers als het echt niet anders kon. Van de 7 paar sneakers die ik vandaag de dag heb, zijn er nog steeds drie paar van Nike die elk meer dan 5 jaar oud zijn, maar dus elk ook deel uitmaken van een afzonderlijke piramide, groter dan de Grote Piramide van Gizeh…
Als ik Char vraag om een afbeelding van deze sneakerpiramide voor me te genereren, naast die van Gizeh, blijkt mijn tijd er met mijn gratis 4.o-vriendin op te zitten. Na de lunch kan ik pas weer verder. En dus geef ik me over aan het oefenen van geduld. En dat valt niet mee.
The great Pyramid of Swoosh
Dat valt zo niet mee, dat ik besluit om het allemaal-maar-weer-zelf-te-doen. Met Char, slechts een tabblad van me verwijderd, begin ik in Canva met een eenvoudige 2D-visualisatie van de ‘Great Pyramid of Swoosh’.
Alt+Tabbent tussen de rekenkamer en de tekentafel kom ik er al snel achter dat ik er met een A4 niet kom. Er moeten meerdere berekeningen worden gemaakt die uiteindelijk leiden tot een liggend A3 waarop ik de twee piramides, die van Gizeh en Swoosh in de juiste verhoudingen naast elkaar kan plaatsen. Na een paar uur, waarin ik door de op schaal gepositioneerde dennenbomen het bos allang niet meer zie, krijgt mijn brein langzaam maar zeker door hoe het werkt op deze schaal waarop 1 milimeter zich verhoudt tot 1 meter. Gelukkig kan in 500% inzoomen.
Het wordt meteen duidelijk dat een enkele sneaker op deze schaal nauwelijks zichtbaar is. Eigenlijk gewoon niet. En ook Dall-e—het plaatjes makende broertje van Char— heeft er moeite mee om deze sneaker-berg in de juiste verhouding tot mensen weer te geven. ‘Hij’ blijft maar piramides maken van veel te grote sneakers. Eerlijk is eerlijk: het resultaat is evengoed indrukwekkend, maar het geeft geen ‘realistisch’ perspectief op de zaak. Maar ja… dat kan ik zijn kunstmatige intelligentie moeilijk kwalijk nemen. De arme robot heeft nog nooit een mens gezien die ooit zo’n grote berg sneakers heeft gezien.
Wanneer ik op dag drie van ‘project Swoosh’ nog steeds niet het gewenste beeld terugkrijg, overweeg ik mijn plan te upgraden voor $20 per maand. Ik doe het niet. In plaats daarvan pas ik mijn formule aan en vervang ik ‘sneaker’ voor ‘schoenendoos’. Daarmee halveer ik het aantal ‘bouwstenen’ van 1,5 miljard sneakers naar 750 miljoen schoenendozen. Misschien levert dit betere resultaten op voor de beeldgeneratie.
Char is het hiermee eens: “Ja, rekenen met paren in schoenendozen is zeker een praktischere manier om het totale volume in te schatten, omdat de dozen standaardafmetingen hebben en je daarmee een duidelijker totaalvolume kunt berekenen.
Laten we eens kijken naar de benadering:
Een gemiddelde schoenendoos voor een paar sneakers heeft afmetingen van ongeveer 33 cm x 21 cm x 11 cm, wat neerkomt op een volume van 7.623 cm³ per doos.
Omgerekend naar kubieke meters is het volume per doos: 0,000007623 m³ (7,623 liter).
Voor 750 miljoen dozen (een paar per doos):
Totale volume = 750 miljoen *0,000007623 m³ = 5.717.250 m³.
Het perfecte plaatje
Ook voor mijn eigen visualisatie helpt het om in ‘dozen’ te denken en leer ik gaandeweg dat het volume van The Great Pyramid of Swoosh—5,7 miljoen m³ a.k.a vijf miljard zevenhonderd zeventien miljoen tweehonderd vijftigduizend liter—zich verhoudt tot het volume van:
3 Burj Khalifa’s
6 Johan Cruijff ArenA’s
57 Gashouders (Westergasfabriek)
2.287 olympische zwembaden en
6.016 grachtenpanden van een gemiddeld formaat.
Hoewel de eerste afbeelding die ik laat genereren op basis van ‘Nike schoenendozen’ veelbelovend is, kost het me uren om het beeld te perfectioneren - of beter gezegd: om de prompt goed te krijgen op basis waarvan Dall-e een beeld kan maken dat verhoudingsgewijs ‘klopt’. Uiteindelijk besluit ik het voor Dall-e makkelijker te maken en helpt Char me met het scherpstellen van mijn prompt, waarin we geen verwijzing meer maken naar de ‘god van de overwinning’.
Create a highly realistic image of two pyramids standing side by side in a vast desert landscape, both exactly 138 meters tall. The first pyramid has the dimensions of the Great Pyramid of Giza, with a 230-meter square base, constructed from large stone blocks. The second pyramid is built entirely from 750 million tightly packed shoeboxes. Each shoebox measures 33 cm long, 21 cm deep, and 11 cm high, giving the shoebox pyramid a larger base area of 353 meters square. At the base of the shoebox pyramid, there should be around 1070 visible shoeboxes along each side. The shoeboxes are organized in precise rows to mimic the orderly structure of stone blocks. Include several human figures, each 180 cm tall, standing right at the base of the shoebox pyramid to show the vast size difference. Use realistic lighting and color tones typical of a desert scene, and ensure that the small size of individual shoeboxes is clearly visible in comparison to the people and the large pyramid structure.
It works! (en geeft te denken ook…)
Inzicht
Het laatste plaatje, no. 7, toont de meeste realistische piramide opgebouwd uit 750 miljoen non-branded shoeboxes. Het is niet het mooiste plaatje (dat is wat mij betreft no. 3) maar het zegt wel meer dan 1.000 woorden over de gemiddelde jaarproductie van 1,5 miljard sneakers door slechts één merk. Een duizelingwekkend volume dat in ons alledaagse leven nauwelijks te ‘bevatten’ is en daardoor onzichtbaar blijft. Een ‘ver van mijn bed show’ die weinig uitnodigt tot zorgen maken, laat staan tot verandering van ons excessieve producenten- en consumentengedrag.
Reflecterend op ‘project Swoosh’, dat begon als een gedachtenexperiment en eindigde in deze blog, wordt me opnieuw duidelijk dat preduceren en consuminderen begint met inzicht op kleine schaal. Op de schaal van ons mens-zijn, dus in de verhouding van 1 staat tot 8,18 miljard. Inzicht komt niet via cijfers, noch via woorden of plaatjes of combinaties daarvan. Inzicht betreft een niet-bestaand concept: een idee van de werkelijkheid dat je vóór dit idee nog niet had of kende. Niet in woorden, niet in beelden. Inzicht is meer dan simpelweg waarnemen; het is een dieper begrijpen of doorzien van de werkelijkheid, los van concepten en illusies.
De moraal van dit verhaal is simpel: wat je niet ziet, betekent niet dat het er niet is. Wat je wél ziet, betekent niet dat het werkelijk is. Big data bestaat uit ontelbaar veel kleine eenheden, net zoals producenten- en consumentengedrag bestaat uit eindeloos veel individuele keuzes en acties. Inzicht in de werkelijkheid vraagt dan ook niet om bijzondere ogen, een speciale bril of een kunstmatig gegenereerde lens. Het komt niet op commando, maar wanneer het komt, wordt het on-middelijk gezien: zonder hulpmiddelen, zonder tussenkomst van onze vooringenomen breinposities. Inzien heeft in die zin haast iets goddelijks, maar ik zie het toch als een puur menselijk vermogen—een kwaliteit met een duizelingwekkende impact, vooral als het niet komt.